• Bij artrose van de knie is er sprake van kraakbeenslijtage


• Verschillende conservatieve behandelingen kunnen u helpen


• Een operatie is alleen noodzakelijk als u invaliderende klachten heeft

Achtergrond 

Het kniegewricht bestaat uit drie botdelen: het scheenbeen, het dijbeen en de knieschijf. De botuiteinden zijn bedekt met een laag kraakbeen van ongeveer 2 mm. Deze laag is glad en elastisch, zodat de knie soepel beweegt. Het kraakbeen wordt beschermd door twee schokdempers, namelijk de binnenste en buitenste meniscus. Midden in de knie zitten twee kruisbanden en hebben als functie dat het scheenbeen en dijbeen niet teveel van elkaar verschuiven.
Bij artrose van de knie is er sprake van kraakbeenslijtage. Het gladde oppervlak van kraakbeen wordt dun, brokkelt af en verdwijnt soms helemaal. Dit kan tot een pijnlijk en geïrriteerd gewricht leiden, waardoor het gewricht stijf, gezwollen en warm aanvoelt. Het is normaal dat met het toenemen van de leeftijd het kraakbeen dunner wordt. Oorzaken die dit proces kunnen versnellen zijn: overbelasting, overgewicht, erfelijke aanleg, een beschadigd gewricht na een ongeval of infectie, standsafwijking van de knie (X of O benen) en onderliggende ziekte (reuma en jicht).

Behandeling

Conservatief
Bij milde artrose is het nog niet nodig om te opereren. De volgende adviezen kunnen gegeven worden:

- Beweging
Wees actief om uw algehele fitheid te bevorderen. Vermijd echter bepaalde activiteiten die uw klachten kunnen verergeren, zoals traplopen en hardlopen. Activiteiten zoals zwemmen, skaten en fietsen worden geadviseerd omdat deze bewegingen vrijwel geen piekbelasting op de gewrichten geven. Ook worden oefeningen geadviseerd om de kracht en bewegelijkheid van de knie te bevorderen. U kunt ook zelf op internet een persoonlijk beweegprogramma maken.

- Fysiotherapie
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat verschillende vormen van fysiotherapie de pijn vermindert en de beweeglijkheid van de knie verbetert. De fysiotherapeut zal oefeningen met u doen om de spieren te versterken, waardoor uw knie meer steun krijgt. Bovendien zorgen sterke en soepele spieren ervoor dat het gewricht beter bewogen kan worden. Vind de juiste fysiotherapeut bij u in de buurt. Ook voor een operatie is het belangrijk om de spieren sterk te maken.

- Afvallen
Overgewicht is een van de belangrijkste risico’s voor artrose. Naast dat overgewicht een grotere belasting geeft op de gewrichten, blijkt dat lichaamsvet stoffen maakt die gewrichten kunnen aantasten. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat een significante pijnvermindering wordt ervaren na het afvallen van 6 kilo. Vind een betrouwbare diëtist(e) of personal trainer bij u in de buurt.

-  Cognitieve gedragstherapie
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat cognitieve gedragstherapie een positieve effect kan geven op de kwaliteit van leven bij artrose. Veel mensen met chronische pijnklachten hebben negatieve gedachten en gevoelens over pijn. Door gedragstherapie leert u uw gedrag te veranderen zodat de gevolgen van de pijn beheersbaar worden.

- Hulpmiddelen
Verschillende hulpmiddelen kunnen helpen om uw knie te ontzien. Denk hierbij aan een stok, aangepaste schoenen of een brace. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat patiënten langer kunnen wandelen na het dragen van een corrigerende kniebrace bij artrose met een standsafwijking (X of O benen). Echter ervaren de patiënten geen significatie pijn vermindering en kan de brace oncomfortabel zitten. Verder kan een ergotherapeut slimme tips en adviezen geven over dagelijkse activiteiten, bijvoorbeeld als diep hurken en bukken niet meer zo makkelijk gaat.

- Medicatie & injecties
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het gebruik van pijnstillers effectief is voor de kwaliteit van leven bij artrose. Er zijn verschillende pijnstillers die kunnen worden gebruikt zoals paracetamol, NSAID’s of opiaten. Omdat niet iedereen hetzelfde reageert op medicijnen, zal de huisarts of orthopedisch chirurg u adviseren welk middel voor u geschikt is.
Bij een geïrriteerd gewricht kunnen de klachten door een injectie met corticosteroïden verminderen. Meestal vermindert de pijn en zwelling binnen 1 week en kan dit enkele maanden aanhouden. Als de klachten terugkomen, kan de injectie worden herhaald. Het is wel belangrijk om te weten dat corticosteroïden op de langere duur een nadelig effect op het kraakbeen kan hebben. Doorgaans wordt aangeraden om een dergelijke injectie niet vaker dan 3-4 keer per jaar te verrichten. Een injectie met Hyaluronzuur, bloedplaatjes (PRP) of stamcellen raadt de Nederlandse orthopedische vereniging niet aan. Er is weinig tot geen bewijsvoering dat deze middelen effectief zijn.

- Voeding & supplementen
Bewust eten speelt een belangrijke rol in de algehele fitheid. Maar welke middelen hebben daadwerkelijk een positief effect op artrose? Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat na 6 maanden geen verschil in uitkomst wordt gezien tussen de meest gebruikte supplementen en placebo. Alleen in de eerste 6 maanden wordt een positief effect gevonden bij de volgende supplementen: groenlipmossel extract, ongedenatureerd collageen type II, collageen hydrolysaat, passievrucht schil extract, Curcuma longa extract, Boswellia serrata extract, pijnboombast extract en L-carnitine.

Operatief 
Als de klachten van artrose niet verminderen door bovenstaande behandelingen, kan een operatie noodzakelijk zijn. Samen met de orthopedische chirurg kan een keuze worden gemaakt welke operatie het meest geschikt is en zullen de voor- en nadelen worden besproken.

- Kijkoperatie van de knie
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat bij patiënten van 50 jaar en ouder een kijkoperatie om de knie schoon te maken en/of een meniscusscheur te behandelen geen verbetering geeft. Kraakbeen dat verouderd is, is helaas niet met een kijkoperatie te repareren. En een operatie waarbij de meniscus geheel of gedeeltelijk verwijderd wordt, kan de ontwikkeling van artrose juist versnellen.

- Standbeencorrectie
Een standbeencorrectie kan worden uitgevoerd bij O benen. Bij O benen is vaak alleen de binnenzijde van de knie versleten en is de buitenzijde nog goed. Door het onderbeen door te zagen en recht te zetten, zal het slechte gedeelte van de knie worden ontlast en het goede gedeelte worden belast. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat door een standbeencorrectie de klachten verminderen en een knieprothese kan worden uitgesteld.

- Halve knieprothese
Bij een halve knie prothese wordt alleen de binnen- of buitenzijde van de knie vervangen. Dit kan alleen als de kuisband nog goed functioneert en het resterende kraakbeen niet beschadigd is. Het voordeel hiervan is dat een groot gedeelte van u eigen knie wordt behouden waardoor de functie en resultaten beter zijn dan een totale knie prothese.

- Totale knieprothese
Bij een totale knie prothese wordt de gehele knie vervangen. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat ruim 80% van de patiënten een jaar na de operatie tevreden is. Ze hebben minder pijn dan voor de operatie en kunnen makkelijker bewegen.

- Kraakbeentransplantatie
Kraakbeentransplantaties worden alleen uitgevoerd bij een lokaal kraakbeendefect. Bij artrose is namelijk al een te groot gedeelte van de knie aangetast waardoor een kraakbeentransplantatie niet succesvol is.

- Risico’s & Complicaties
Elke operatie heeft risico’s op complicaties zoals een infectie of trombose. Deze moeten worden besproken met uw behandelaar. Als u een hartziekte of longziekte heeft, zijn de risico’s voor u groter. Daarnaast heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat stoppen met roken en afvallen de complicaties significant verlaagt.