• Bij artrose van de enkel is er sprake van kraakbeenslijtage


• Verschillende conservatieve behandelingen kunnen u helpen


• Een operatie is alleen noodzakelijk als u invaliderende klachten heeft

Achtergrond

Het enkelgewricht bestaat uit drie botdelen: het scheenbeen (tibia), het kuitbeen (fibula) en het sprongbeen (talus). De botuiteinden zijn bedekt met een laag kraakbeen van ongeveer 2 mm. Deze laag is glad en elastisch, zodat de enkel soepel beweegt. Rondom het gewricht zit een kapsel, banden en pezen, om het gewricht stabiel te laten bewegen.
Bij artrose van de enkel is er sprake van kraakbeenslijtage. Het gladde oppervlak van kraakbeen wordt dun, brokkelt af en verdwijnt soms helemaal. Dit kan tot een pijnlijk en geïrriteerd gewricht leiden, waardoor het gewricht stijf, gezwollen en warm aanvoelt. Het is normaal dat met het toenemen van de leeftijd het kraakbeen dunner wordt. Oorzaken die dit proces kunnen versnellen zijn: een beschadigd gewricht na een fractuur of infectie, chronische enkelinstabiliteit, overbelasting, overgewicht, erfelijke aanleg, standsafwijking van de enkel en onderliggende ziekte (reuma en jicht).

Behandeling

Conservatief
Bij milde artrose is het nog niet nodig om te opereren. De volgende adviezen kunnen gegeven worden.

-Beweging
Wees actief om uw algehele fitheid te bevorderen. Vermijd echter bepaalde activiteiten die uw klachten kunnen verergeren, zoals traplopen en hardlopen. Activiteiten zoals zwemmen, skaten en fietsen worden geadviseerd omdat deze bewegingen vrijwel geen piekbelasting op de gewrichten geven. Ook worden oefeningen geadviseerd om de kracht en bewegelijkheid van de enkel te bevorderen.U kunt ook zelf op internet een persoonlijk beweegprogramma maken.

- Fysiotherapie
Verschillende vormen van fysiotherapie kunnen bijdragen aan vermindering van de pijn. Bovendien zorgen sterke en soepele spieren ervoor dat het gewricht beter bewogen kan worden. Vind de juiste fysiotherapeut bij u in de buurt. Ook voor een operatie is het belangrijk om de spieren sterk te maken.

- Afvallen
Overgewicht is een van de belangrijkste risico’s voor artrose. Naast dat overgewicht een grotere belasting geeft op de gewrichten, blijkt dat lichaamsvet stoffen maakt die gewrichten kunnen aantasten. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat een significante pijnvermindering wordt ervaren na het afvallen van 6 kilo. Vind een betrouwbare diëtist(e) of personal trainer bij u in de buurt.

-  Cognitieve gedragstherapie
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat cognitieve gedragstherapie een positieve effect kan geven op de kwaliteit van leven bij artrose. Veel mensen met chronische pijnklachten hebben negatieve gedachten en gevoelens over pijn. Door gedragstherapie leert u uw gedrag te veranderen zodat de gevolgen van de pijn beheersbaar worden.

- Hulpmiddelen
Verschillende hulpmiddelen kunnen helpen om uw enkel te ontzien. Denk hierbij aan een stok, een brace of aangepaste schoenen. Bij aangepaste schoenen kan een harde zool de afwikkeling van de voet vergemakkelijken en de hoge stugge schoen de pijnlijke beweging van het enkelgewricht verminderen.

- Medicatie & injecties
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het gebruik van pijnstillers effectief is voor de kwaliteit van leven bij artrose. Er zijn verschillende pijnstillers die kunnen worden gebruikt zoals paracetamol, NSAID’s of opiaten. Omdat niet iedereen hetzelfde reageert op medicijnen, zal de huisarts of orthopedisch chirurg u adviseren welk middel voor u geschikt is.
Bij een geïrriteerd gewricht kunnen de klachten door een injectie met corticosteroïden verminderen, dit heeft een pijnstillende en ontstekingsremmende werking. Het effect van een dergelijke injectie kan enkele maanden aanhouden, maar de duur van de werking varieert per persoon. Als de klachten terugkomen, kan de injectie worden herhaald. Het is wel belangrijk om te weten dat corticosteroïden op de langere duur een nadelig effect op het kraakbeen kan hebben. Doorgaans wordt aangeraden om een dergelijke injectie niet vaker dan 3-4 keer per jaar te verrichten. Een injectie met Hyaluronzuur, bloedplaatjes (PRP) of stamcellen raadt de Nederlandse orthopedische vereniging niet aan. Er is weinig tot geen bewijsvoering dat deze middelen effectief zijn.

- Voeding & supplementen
Bewust eten speelt een belangrijke rol in de algehele fitheid. Maar welke middelen hebben daadwerkelijk een positief effect op artrose? Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat na 6 maanden geen verschil in uitkomst wordt gezien tussen de meest gebruikte supplementen en placebo. Alleen in de eerste 6 maanden wordt een positief effect gevonden bij de volgende supplementen: groenlipmossel extract, ongedenatureerd collageen type II, collageen hydrolysaat, passievrucht schil extract, Curcuma longa extract, Boswellia serrata extract, pijnboombast extract en L-carnitine.

Operatief
Als de klachten van artrose niet verminderen door bovenstaande behandelingen, kan een operatie noodzakelijk zijn. Samen met de orthopedische chirurg kan een keuze worden gemaakt welke operatie het meest geschikt is en zullen de voor- en nadelen worden besproken.

- Kijkoperatie van de enkel
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat een kijkoperatie bij ernstige artrose van de enkel niet zinvol is. Kraakbeen dat verouderd is, is helaas niet met een kijkoperatie te repareren. Bij milde artrose waarbij lokale drukpijn wordt ervaren door nieuw botvorming (osteofyten) kan een kijkoperatie van de enkel wel effectief zijn. Het voordeel is dat dit een kleine ingreep is via een dag-opname. Het nadeel is dat de klachten bijna altijd op termijn terugkomen en dat de duur en mate van klachtenvermindering niet goed voorspelbaar zijn.

- Standcorrectie
Een standcorrectie kan worden uitgevoerd indien de enkel alleen aan de binnenzijde of buitenzijde is versleten. Door het hielbeen of onderbeen door te zagen en recht te zetten, zal het slechte gedeelte van de enkel worden ontlast en het goede gedeelte worden belast. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat door een standcorrectie de klachten verminderen en een prothese of arthrodese kan worden uitgesteld.

- Enkelartrodese (vastzetten van de enkel)
Bij een enkelartrodese wordt de enkel vastgezet. Middels een kijkoperatie of open procedure wordt het resterende kraakbeen verwijderd en het gewricht met schroeven vastgezet. Daarna volgt een periode met gipsbehandeling zodat het gewricht kan vastgroeien. De resultaten van deze ingreep zijn zeer goed omdat de pijn verdwijnt en het looppatroon vaak verbeterd.

- Enkelprothese
Bij een enkelprothese wordt het enkelgewricht vervangen. Het voordeel van een enkelprothese is dat de bewegelijkheid van het gewricht blijft. Het nadeel is dat de prothese los kan raken. U komt in aanmerking voor een enkelprothese, indien de enkel stabiel is, er geen scheefstand is van de enkel, de enkel nog goed kan bewegen en uw activiteitenniveau beperkt is. Over het algemeen kan gesteld worden dat hoe jonger de patiënt is en hoe hoger het activiteitenniveau, des te eerder er wordt gekozen voor het vastzetten van de enkel.

- Kraakbeentransplantatie
Kraakbeentransplantaties worden alleen uitgevoerd bij een lokaal kraakbeendefect. Bij artrose is namelijk al een te groot gedeelte van de enkel aangetast waardoor een kraakbeentransplantatie niet succesvol is.

- Risico’s & Complicaties
Elke operatie heeft risico’s op complicaties zoals een infectie of trombose. Deze moeten worden besproken met uw behandelaar. Als u een hartziekte of longziekte heeft, zijn de risico’s voor u groter. Daarnaast heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat stoppen met roken en afvallen de complicaties significant verlaagt.